Za początek okresu klasycznego (Classic period) przyjmuje się zwykle okolice połowy III wieku, kiedy to na obszarze Majów pojawiają się pierwsze inskrypcje zawierające dane kalendarzowe zapisane przy użyciu długiej rachuby – tzw. Płytka z Leiden, znaleziona na dnie kanału na karaibskim wybrzeżu Gwatemali (z datą 320 r.) oraz Stela 29 w Tikál (z datą 292 r.). Powstały również pierwsze organizmy quasi-państwowe. Jest to okres wielkiego rozkwitu starych ośrodków Majów oraz powstawania nowych miast m.in. Tikál, Uaxactún, Yaxha czy Xaltun. Kultura Majów była w tym czasie jedyną w Ameryce, która posługiwała się pismem. W początkach okresu klasycznego rósł wpływ Teotihuacánu, który trwał do VI w. Styl tego środkowomeksykańskiego miasta można rozpoznać w wielu ośrodkach Majów, przede wszystkim w Tikál. Państwa Majów epoki klasycznej często określa się mianem miast-państw – struktury takie obejmowały rozległe miasto stołeczne o luźnej, rozrzuconej zabudowie, oraz przyległe wioski i niekiedy kilka mniejszych ośrodków miejskich, powiązanych z centrum zależnościami o charakterze feudalnym. Związki między poszczególnymi państwami były dość luźne, a polityka międzynarodowa sprowadzała się głównie do małżeństw między panującymi dynastiami, hołdów lennych składanych przez słabszych władców silniejszym hegemonom, płaceniu trybutu, niekiedy również stosunków dyplomatycznych, np. uczestnictwa królewskich gości w intronizacji nowego władcy. Inaczej niż w wojnach europejskich, u Majów głównym celem prowadzenia wojen i polityki było raczej utworzenie na podbitym obszarze nowej dynastii, bądź tylko wzięcie do niewoli nieprzyjacielskich wodzów i złożenie ich w ofierze bogom, niż rozciągnięcie nad pokonanym miastem władzy macierzystej metropolii. Historia polityczna Majów okresu klasycznego, zwłaszcza genealogia dynastii królewskich, wojny, sojusze i związki poszczególnych królów z fundacją poszczególnych budowli, są coraz dokładniej poznawane, w miarę jak postępuje odczytywanie inskrypcji hieroglificznych na stelach i budowlach publicznych. W tym okresie obok przedstawień bogów i postaci mitologicznych, w większym stopniu zaczęto w sztuce uwieczniać wydarzenia historyczne i kulturalne z naciskiem na status społeczny, pochodzenie i uprzywilejowanie. Do najważniejszych postaci należały postacie powiązane z linia królewską, którego uważano za pośrednika między ludźmi a bogami. Dla niego budowano pałace i świątynie oraz kamienne stele upamiętniające najważniejsze wydarzenia z ich życia – narodziny, objęcie tronu, zwycięskie wojny. Żadna ze stel nie mówi nic o życiu zwykłych ludzi. Zamieszkiwali oni drewniane domy, po których zachowały się nieliczne pozostałości dołów posłupowych oraz pochówki pod klepiskiem chałup. W tym okresie w miastach Majów pojawia się podział na klasy społeczne (władców, arystokrację i lud). Bardzo rozwinięta sieć handlowa oraz prawdopodobnie migracje ludności, powodują import wielu wątków mitologicznych, nowinek technicznych i artystycznych z miasta Teotihuacán w środkowym Meksyku, prawdopodobnie stolicy rozległego, nie-majańskiego imperium. W połowie IV wieku doszło nawet do inwazji, prowadzonej przez osobnika o imieniu Sihyaj K’ahk’, prawdopodobnie teotihuakańskiego generała. 14 Stycznia 378 roku, w dniu „przybycia” Sihyaj K’ahk’ do miasta Tikál, zakończył życie Chak Tok Ich’aak I, ósmy król tego ośrodka. W tym samym roku, tron Tikálu objął Yax Nuun Ahiin, syn „Sowy Miotacza Oszczepów”, nieznanej bliżej postaci, być może samego władcy Teotihuacán. Przybysz zainicjował powstanie nowej dynastii, a wpływy środkowomeksykańskie pojawiły się w wielu innych ośrodkach Majów, łącznie z odległym i izolowanym geograficznie Copan, którego dynastia również została założona w 426 r. przez innego przybysza z zachodu o imieniu K’inich Yax K’uk’ Mo’. Środkowomeksykańskie inwazje miały ogromne znaczenie dla przyszłego rozwoju kultury Majów, gdyż przejęli oni bardzo wiele elementów obcej kultury, zarówno w ikonografii, jak i architekturze. Środkowy okres klasyczny (Middle classic period), między połową VI wieku a końcem VII wieku, jest dla Majów czasem wojen i niepokojów. Pierwszą z udokumentowanych wojen był konflikt między Tikál a Caracol, rozpoczęty w 556 roku. To drugie miasto początkowo wojnę przegrywało, zostało nawet zdobyte i złupione, jednak z czasem przyłączyły się doń inne miasta regionu i w 562 Tikál zostało ostatecznie pokonane przez króla Caracolu, Yajaw Te’ K’inich II. Dominacja Tikál uległa załamaniu, na skutek czego przez 130 lat w mieście tym nie wznoszono żadnych nowych budowli publicznych. W jego miejscu pojawia się nowa potęga regionalna – Calakmul, sprzymierzone z miastami Piedras Negras, Dos Pilas, El Perú i Naranjo. W roku 636 na tron wstąpił najwybitniejszy z władców Calakmul, Yuknoom Ch’een II, którego panowanie trwało aż 50 lat. W 695 roku królowi Tikálu, Jasaw Chan K’awiil I udało się pokonać armie Calakmul pod wodzą króla Yich’aak K’ahk’ i wyzwolić spod jego dominacji. Oba miasta wyszły jednak z konfliktu bardzo osłabione, a żadne z pozostałych miast nie było w stanie objąć przywództwa nad regionem. W efekcie, na całym obszarze zamieszkanym przez Majów nastąpił kryzys tradycyjnej polityki międzynarodowej. Mniejsze miasta przestały uznawać przewodnią rolę tradycyjnych hegemonów. Np. 3 maja 738 K’ahk’ Tiliw Chan Yopaat, władca niewielkiego ośrodka Quirigua, pokonał w bitwie, wziął do niewoli i ściął swojego seniora Waxaklahun Ubah K’awiil, króla potężnego Copan, wkrótce po zakończeniu przez tego ostatniego prac nad jedną z najsłynniejszych budowli Copan, wielkiego boiska do gry w piłkę. Procesy rozpadu więzi między miastami nie są do końca zbadane, jednak wydaje się, że właśnie w tym okresie (koniec VII wieku) klasyczna cywilizacja Majów zaczyna chylić się ku upadkowi. Z drugiej strony, niektóre ośrodki właśnie w tym okresie osiągnęły największy rozwój architektoniczny. Palenque (znane wówczas pod nazwą B’aakal) zostało odbudowane po wojnie z Calakmul, po objęciu władzy przez królową Sak K’uk, założycielkę nowej dynastii w roku 612. Jej syn, K’inich Janaab’ Pakal, znany jako Pakal Wielki, panujący w latach 615–683, stał się jednym z najsłynniejszych władców Majów okresu klasycznego, głównie ze względu na zakrojone na wielką skalę projekty budowlane. Mimo swojej potęgi, Palenque musiało stawiać czoło licznym przeciwnikom. W 711 Baaknal Chaak, władca peryferyjnego ośrodka Tonina pokonał i wziął do niewoli K’an Joy Chitam, drugiego syna samego Pakala Wielkiego. Próbę zdobycia lokalnej przewagi podejmowało wiele miast, jednak dość szybko spotykała je klęska. Los ten spotkał m.in. Dos Pilas, które zostało niedługo po 761 roku zdobyte i złupione, a wkrótce potem – całkowicie opuszczone. Do końca VIII wieku, w większości tradycyjnych ośrodków życia politycznego i kulturalnego zamiera całkowicie działalność budowlana, co oznacza prawdopodobnie ich opuszczenie.

 

Powrót do poprzedniej strony.